Erayga Faatixa macnahiisu waa “Furto”, waa magaca la siiyay suuradda quraanka kariimka ah lagu furo, (opening chapter, waxay ka kooban tahay 7 aayadood. Waxaa lagu magacaabaa (ا م الكتاب) kitaabka hooyadii. Waa tiirka 4aad ee 18ka tiir ee salaadda, rasuulkana scw wuxuu yiri: (لاصلاة لمن لم يقرأ بام الكتاب) Salaad maleh qofkii aan Faataxada akhrinin, kamana ansaxin.
Ilaah Subxaanu wa tacaalaa wuxuu nabigeena ku yiri: ( ولقد ءاتيناك سبعا من المثانى و القرءان العظىم( ) Waxaan ku siinay 7 la celceliyo iyo quraanka weyn, Alxijri (87). Faataxada waxaa lagu celicliyaan salaadda dhaxdeeda, waxaana lasiiyay nabiga scws, lagu yiri: Indhahaaga ha u taagan wax aan ugu raaxeynay nuucyo dadka ka mid ah, sidaasaana sha,nniga faataxada u weyn.
Abkoowyaasheenii waxay nagu dhihi jireen Faataxo waa faras mu,min. Farasku wuxuu ahaa gaadiidkii ugu fiicnaa oo xlligoodii jiray, kuna gaari jireen meesheey doonaan, faataxadana waxay aaminsanaayeen in qofkii niyadsami loogu maro in liibaan ku gaari doono. Sidaas darteed, ma jirin wax ay ku doorsadaan.
Magaalada Muqdisho, waxaan goobjoog u horaantii 80-naadkii, nin macruuf aan ahaynay oo asagoo mooto saarnaa fatuurad lagu dilay iyo wiil mid kale eryaayay oo kan dambe madaxa albaab ku dhufsaday, sidaana ku geeriyooday, markii ehelkoodii diyo loo geeyay ay doorbideen in 4 faataxo loo maro.
Haddaba, sideey ku bilaabatay 4ta faataxo oo aan maanta isu marno iskuna maslaxno? Sheekadu (legend) waxay leedahay in odaygii Cali Cusmaan “Abgaal” (Camels, Ancestor) uu maalin damcay inuu rati gado.
Wuxuu u yeeray mid wiilashiisa ka mid ahaa, kuna yiri “Ratigaan soo gad, qofkastoo qiimo kuu gaarana weyddii, Maxaa intaa dheeer?” wiilkii qiimaha ratiga loo gaaray qof wax dheeri ah ugu daro waa waayay hal nin maahee. Kaasoo u gaaray inuu kaga iibsanaayo tiir (Beam), Wiilkii wuxuu waydiiyay “Maxaa dheeri ah”? Ninkii wuxuu ugu jawaabay “4 faataxo”. Sidaasuu ratigii uga gaday, uguna laabtay aabbahiis oo markuu guriga yimid weyddiiyay.
“Maxaad ku soo gaday ratigii?” looguna jawaabay “Tiir: Maxaa dheeri ah? 4 faataxaa ayaa loogu warceliyay”. Cali Cusmaan wuxuu ku qancay beecii ratigiisa.
Waxaa la jarjaray tiirkii oo dab uu oday diirsado loogu shiday. Hase yeeshee markii qaacii (smoke) dabka uu odagii ku baxay, waxaa dhacday mucjiso la yaab leh.
Odayga oo indho beelay, indhihiiyaa u furmay, waxaa u soo noqday araggiisii. Kolkaasaa indhoolayaashii degaanka oo idil ay maqleen in reer Cali Cusmaan ay heleen tiir qaaciisa indhaha furo, kana soo raadsadeen ayagoo u sido xoolo ka fara badan qiimo kastoo ratigaa laga siin lahaa.
Sidaasey faataxada noogu timid waxaana lagu gaaraa liibaan uusan malaysan karin dadka qaarkiis.
W/Q: Axmed Moxamed Axmed
